گردشگری (توریسم) دارای انواع مختلفی بوده که بر اساس عوامل متعدد می توان تقسیم بندیهایی را برای آن قائل شد. مهمترین عواملی که می توان بر اساس آن انواع مختلفی از گردشگری را تعریف و طبقه بندی نمود عبارتند از:
از نظر زمانی
فعالیتهای گردشگری را بشکل کوتاه مدت (کمتر از یک روز) ، میان مدت ( یک تا سه روز) و دراز مدت ( بیش از سه روز) از یکدیگر تفکیک می کند.
از نظر مکانی
گردشگری را بصورت فعالیتهای گردشگری در حوزه نزدیک، حوزه میانی و حوزه خارج یا دور تقسیم بندی می کند.
از نظر تابعیت
گردشگران به دو گروه گردشگران خارجی و بین المللی و گردشگران داخلی تقسیم می گردد.
از لحاظ انگیزه سفر
بر اساس آن گردشگری با انگیزهای استراحتی، تفریحی، درمانی، زیارتی، فرهنگی، اقتصادی، ورزشی و … از یکدیگر تفکیک می شوند.
از نظر فصل گردشگری
موسم گردشگری را بر اساس فصول مختلف سال طبقه بندی مـی گردد. در این طبقه بندی دو فصل تابستان و زمستان از اهمیت بالاتری نسبت به فصول بهار و پائیز می یابند.
از نظر شکل و سازمان دهی سفر
مانند سفرهای انفرادی، گروهی، خانوادگی و … که ترکیب گردشگری را تعیین می کند.
از نظر وسیله نقلیه مورد استفاده
بر اساس نوع وسیله نقلیه مورد استفاده برای انجام سفر طبقه بندی می شود.
از لحاظ نوع و محل اقامت
گردشگران را بر اساس نوع و محل اقامت، هم از نظر کیفی و هم کمی طبقه بندی می کند. مانند گردشگران مقیم در هتلها ، مهمانپذیرها ، خانه های ویلایی و یا پانسونیهای خانگی، گمپینگ و… .
۷- ۱- گردشگری تندرستی (گردشگری سلامت)
مسافرت به دهکده های سلامت بدون دخالت پزشک معمولاً برای فرار از ازدحام شهرها یا از بین بردن تنشها و استرس و حتی برای استفاده بیشتر از نور خورشید می باشد.
۷- ۲- گردشگری درمانی (گردشگری سلامت)
استفاده از آب های معدنی ،نمک ، لجن های طبیعی ،مناطق آفتاب گیر تحت نظارت و مداخله پزشک
۷- ۳- گردشگری پزشکی (گردشگری سلامت)
مسافرت به منظور درمان بیماری و انجام جراحی زیرنظر پزشکان در مراکز درمانی که علاوه بر معالجه پیگیری بیمار را شامل می شود و درموارد زیر کاربرد دارد :
ـ اموری که در کشور فرد غیر قانونی است مثل سقط جنین .
ـ مراقبت های ویژه که در کشور فرد امکان پذیر نیست.
ـ در مواردی که لیست انتظار برای معالجه فرد در کشورش طولانی مدت است.
ـ برای استفاده از خدمات بهداشتی ارزان یا رایگان .
۷- ۴- گردشگری ورزشى
گردشگرى را که حداقل ۲۴ ساعت در منطقه مورد بازدید بماند و هدف سفرش شرکت در فعالیت هاى مرتبط با ورزش باشد را گردشگر ورزشى گویند درواقع سفر کردن از خانه و محل کار براى ورزش کردن، تماشاى رویداد هاى ورزشى، تماشاى جاذبه هاى ورزشى و شامل فعالیت هاى رقابتى و غیر رقابتى . تجهیزات ورزش های مورد علاقه افراد از جمله اسکی، گلف و غواصی برای گذراندن تعطیلات در این سفرها فراهم می باشد.
۷- ۵- گردشگری ماجراجویی
شامل سفر به نواحی کوهستانی و ناهموار یا ورزش های ماجراجویانه مثل پانجو،کوهنوردی، صخره نوردی و پیاده سفر کردن از راه های ناهموار.
۷- ۶- گردشگری کشاورزی
شامل بازدید از مزارع و زمینهای کشاورزی می باشد که به نوعی اقتصاد داخلی کشاورزی را حمایت می کند.
۷- ۷- گردشگری مجازی
سفر به طور فیزیکی انجام نمی شود بلکه کشف دنیا از طریق اینترنت، کتاب و تلویزیون صورت می گیرد.
۸- ۷- گردشگری زیست محیطی
گردشگری دائمی که ازمحیط زیست تأثیرمی پذیرد نظیر گردش درپارکهای ملی.
۷- ۹- گردشگری فروشگاه کتاب
تلاش عموم مردم برای حمایت از فروشگاه های مستقل با تبلیغ آنها به عنوان مقصد سفر و جذب گردشگران می باشد.
۷- ۱۰- گردشگری آموزشی
شامل سفر به یک کشور جهت عضویت در یک مؤسسه آموزشی یا شرکت در کلاسهایی که مورد علاقه شخصی می باشد مثل کلاسهای آشپزی با حضور سرآشپزهای نام آور یا کلاسهای صنعتگری.
۷- ۱۱- گردشگری آثار باستانی
شامل بازدید از مکانهای تاریخی یا صنعتی که از قدمت باستانی برخوردارند از جمله کانالهای قدیمی، راه آهن، میدان نبرد و … می باشد.
۷- ۱۲- گردشگری تفننی
توریست به صورت انفرادی یا گروهی در سرگرمی های مورد علاقه خود شرکت می کند و با افرادی که علایق مشابهی یا تجربیاتی متناسب با آنها دارند همسفر می شوند که معمولاً به صورت گردش در باغ و گشت و گذار در پارک ها می باشد.
۷- ۱۳- گردشگری فراگیر
گردشگری فراگیر یا (گردشگری برای همه) برای کلیه افراد بویژه افرادی که محدودیت هایی دارند یا ازناتوانایی های جسمی رنج می برند، می باشد که در بعضی مناطق با استفاده از طرحهای دانشگاهی یا اصول توسعه اهداف دانشگاهی مطرح می شود.
۷- ۱۴- گردشگری دائمی
شامل افراد معمولی می شود که همیشه در تعطیلات با اهداف مالیاتی یا اجتناب از مقیم شدن در یک کشور به آنجا سفر می کنند.
۷- ۱۵- گردشگری سفری
نوعی خاص ازگشت وگذارکه شخص ازسفر کردن بیش ازرسیدن به مقصد لذت میبرد.
۷- ۱۶- گردشگری فضایی
احتمالاً شامل سفر به کرات و سیارات دیگر در آینده می باشد.
۷- ۱۷- گردشگری فرهنگی
طی این سفرها از میراث فرهنگی شهرها بازدید می شود. این نوع گردشگری تجربیات خاص فرهنگی را نظیر گردشگری موزه هنری در بر می گیرد و گردشگران می توانند در طول سفراز موزه های هنری دیدن کنندیا در سیاری از مراسم فرهنگی شرکت نمایند.
۷- ۱۸- گردشگری ویرانه ها
شامل سفر به مناطق حادثه دیده و ویران شده است نه صرفاً برای کمک بلکه برای بازدید از خرابه ها می باشد که البته اگر این بازدیدها کار امداد رسانی، نجات مصدومین و اقدامات مرمتی را به تأخیر بیاندازد، مشکل آفرین خواهد شد.
۷- ۱۹- گردشگری نیاشناسی
گردشگری و سفر به منظور شناخت شجره نامه و پیشینه نیاکان
۷- ۲۰- گردشگری سیاه
گردشگری برای بازدید از محل های حوادث و فجایع یا گروستان ها. اولین شرکت فعال در این زمینه کار خود را در نیو جرسی آمریکا برای بازدید از محل حادثه هواپیمایی هایدنبرگ شروع کرد.
۷- ۲۱- گردشگری افیونی
سفر به منظورتهیه یا مصرف مواد مخدر. ( جالب است بدانید جزیره گوا در هندوستان از مهمترین مقاصد این نوع گردشگری است)
۷- ۲۲- طبیعت گردی
همانطور که از اسم آن هویداست گردشگری به منظور بازدید از جلوه های طبیعت با حداقل خسارت به محیط زیست.
۷- ۲۳- گردشگری سخت
گردشگری که همراه با مخاطرات جانی است.
۷- ۲۴- گردشگری قمار
سفر به منظور شرکت درقمار و قمار خانه ها. معروفترین مقاصد این نوع گردشگری در دنیا عبارتند ازآتلانتیک سیتی،لاس وگاس، پالم اسپرینگز،کالیفرنیا، ماکائو ومونت کارلو.
۷- ۲۵- گردشگری باغبانی
سفر به منظور بازدید از باغ ها و باغچه های زیبای دنیا مانند تاج محل
۷- ۲۶- گردشگری میراث فرهنگی
مانند سفر برای بازدید از بناهای تاریخی یا بناهای صنعتی بزرگ
۷- ۲۷- گردشگری تفریحی
سفرجهت انجام تفریحی خاص یا ملاقات با گروهی که تفریح موردعلاقشان با شما یکی است.
۷- ۲۸- گردشگری خاص
مخصوص معلولین یا بیماران با شرایط خاص
۷- ۲۹- گردشگری فرهنگ عامه
سفری که تصمیم آن پس از مطالعه کتابی یا مشاهده فیلمی در مورد مقصد توسط گردشگر گرفته می شود.
۷- ۳۰- گردشگری پیوسته
برخی از افراد بسیار ثروتمند برای فرار از مالیات پیوسته در سفر هستند تا مشمول قوانین اقامت در محلی خاص نشوند.
۷- ۳۱- گردشگری زیارتی
سفر به منظور زیارت مکانی مقدس
برای سفر به مشهد مقدس با ما همراه شوید مشدی24 شمارا برای سفر همراهی میکند
۷- ۳۲- گردشگری تنها
سفر به تنهایی
۷- ۳۳- گردشگری آبهای معدنی و چشمه ها
سفر برای دیدن و استفاده کردن از آبهای معدنی و چشمه های آب درمانی برای درمان بعضی بیماری های خاص و لذت بردن از این نعمت خدادادی .
۷- ۳۴- گردشگری مناطق کویری
سفربه اعماق بیابان و سرزمینهای ناشناخته و مبارزه با گرمای طاقت فرسا و کم آبی در کویر.
۷- ۳۵- گردشگری چمدانی
سفر برای خرید از بازارهای خاص
۷- ۳۶- گردشگری کار و تجارت
سفر برای تجارت و کسب درآمد و تجربه برای پیشرفت در صنعت کارو کار در کارخانجات و کارگاه ها .
۷- ۳۷- گردشگری مناسبتها و وقایع خاص
سفر برای شرکت در مناسبتها و برنامه های ویژه به خصوص مراسم آیینی و ملی
۷- ۳۸- گردشگری شکار
سفر برای شکار حیوانات و زندگی در طبیعت در کنار حیوانات
۷- ۳۹- گردشگری حادثه جو
دیدن از بعضی موارد خاص مانند دیدن از یک کوه در حال آتشفشان و یا یک منطقه سیل زده و زلزله زده . خبرنگاران خود مصداق کاملی از این گروه هستند .
۷- ۴۰- گردشگری تشویقی
مانند کارمندانی که به دلایل خاص از سهمیه تشویقی استفاده میکنند و با خرج کارفرمای خود به سفر میروند .
گردشگری ، دارای اشکال مختلف و انواع گوناگونی است ، که بسته به شرایط محیطی ، متفاوت می باشد ، همین مسئله باعث شده تا تقسیم بندی های گوناگونی برای انها بیان شود .
تقسیم بندی سازمان جهانی جهانگردی (W.T.O) فعالیتهای گردشگری به دسته های زیر تقسیم می گردند :
گردشگری فرهنگی
گردشگری طبیعی
گردشگری تجاری
گردشگری مذهبی
گردشگری ورزشی
۸- ۱-گردشگری تفریحی Leisure tourism
این گروه ازجهانگردان شامل افرادی است که برای استفاده از تعطیلات و سایر موارد تفریحی و وقت گذرانی به مسافرت و گردش می روند . در این ، گردش گران با استفاده از تعطیلات برای تفریح ، استراحت ، استفاده از آب و هوای گرم تر یا خنک تر از محل اقامت خود خارج شده و به مسافرت و سیر و سیاحت می پردازند جهانگرد تفریحی مایل است تا از زمانی که در سفر سپری می کند برای تجدید قوای روحی ، روانی جسم خود بهره ببرد . موارد مورد استفاده این جهانگردان متنوع بوده اما سهم قابل توجهی از آنها در رابطه با مسائل طبیعی از جمله سواحل دریاها ، پارکهای طبیعی و … می باشد .
۸- ۲- گردشگری اجتماعی Socialtourism
در این نوع جهانگردی عمدتا با هدفهای اجتماعی ، مردم شناسی ، جامعه شناسی و انتقال آن مورد نظر است دیدار از دوستان ، آشنایان و خویشاوندان نیز از نوع جهانگردی اجتماعی بشمار می ایند .
۸- ۳- گردشگری درمانی ( سلامت ) HealthTourism
این نوع شامل افراد و گروههایی هستند که برای استفاده از تغییر آب و هوا ( با هدف پزشکی و درمانی ) استفاده از آبهای معدنی ، گذران دوران نقاهت ، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت می کنند .
۸- ۴- گردشگری آموزشی و فرهنگی Educational Tourism / Cultural Tourism
این نوع جهانگردی برای آشنایی مواریث فرهنگی و هنری ، آداب و رسوم ، بناها و آثار تاریخی با هدفهای آموزشی ، تحقیقاتی و پژوهشی ، صورت می گیرد.
۸- ۵- گردشگری مذهبی و زیارتی ReligiousTourism
این نوع از جهانگردی یکی از رایج ترین اشکال جهانگردی در سراسر جهان است . جاذبه های مذهبی ، زیارتگاهها و اماکن مقدسه هر ساله تعداد زیادی از جهانگردان را به سوی خود جلب می کنند .
برای سفر به مشهد مقدس با ما همراه شوید مشدی24 شمارا برای سفر همراهی میکند
۸- ۶- گردشگری بازرگانی و تجاری BusinessTourism
سفرهایی که افراد برای شرکت در بازار و نمایشگاه های کالا و صنایع و یا سرکشی و بازدید تاسیسات و کارخانه ها و نظایر آن انجام می دهند در زمره این نوع از گردشگری است .
۸- ۷- گردشگری سیاسیPolitical tourism
مسافرت به منظور شرکت در اجلاس و مجامع بین المللی ، کنگره ها و سمینارهای سیاسی ، جشنهای ملی و مذهبی ، مراسم ویژه سیاسی مانند تدفین رهبران و شخصیتهای سیاسی ، پیروزی رهبران احزاب و به حکومت رسیدن آنها و نظایر آن جهانگردی سیاسی خوانده می شود.
۸- ۸-گردشگری ورزشی SportTourism
هر نوع مسافرتی که به منظور فعالیتهای ورزشی باشد و این مسافرتها ممکن است به صورت انفرادی یا دسته جمعی صورت گیرد گردشگری ورزشی گویند .
۸- ۹- گردشگری طبیعت ( اکوتوریسم) Tourism ( ecotourism) Natural
گردشگری طبیعت که به عنوان اکوتوریسم نامیده می شود پدیده نسبتا تازه ای است که فقط بخشی از کل صنعت گردشگری را نشان می دهد . اکوتوریسم به آن دسته از گردشگری اطلاق می شود که مبنی بر هدف مسافرت هدفمند به مناطق نسبتا طبیعی برای مطالعه ، لذت جویی و استفاده معنوی از مناظر گیاهان و جانوران و هر نوع جنبه فرهنگی معاصر یا گذشته موجود در این مناطق باشد .
۸- ۱۰- ژئوتوریسم
از انواع گردشگری که به تازگی مطرح شده و شباهت بسیاری با اکوتوریسم دارد ، ژئوتوریسم است که از ترکیب وازه های ژئو ( زمین ) و توریسم ( جهانگردی ) پدید آمده است که نیازمند بهره گیری توریسم از علوم زمین ، به ویژه جغرافیای طبیعی ، زمین شناسی ، ژئوفیزیک و سایر علوم طبیعی است در این میان به لحاظ کارکردی ، مورژئوفولوژی به دلیل بررسی اشکال زمین به لحاظ جنسی ، زمان و شکل – که لندفرم ها نیز نتیجه ی عملکرد پدیده های شکل زایی و زمین ساخت بیرونی است – از اهمیت ویژه ای برخوردار است . بنابراین ژئوتوریسم ، علم بررسی و بهره گیری از شکل های ناشی از فرایندهای بیرونی در جهت توسعه گردشگری است . این فرایند باعث به وجود آوردن شکل های مختلف خشکی ها با چشم اندازهای گوناگون می شود که شرایط زیستی و آب و هوایی سبب دگرگونی محیط های مختلف شده و در هر منطقه با ویژگی اقلیمی متفاوت شرایط گوناگونی را پدید می آورد.
۸- ۱۱- گردشگری مناطق خشک Desert Tourism
۸- ۱۲- گردشگری الکترونیکی (اینترنتی ) Electronic tourism
۸- ۱۳- گردشگری جنوبگان Antarctic Tourism
سفرها و بازدیدهایی از مقاصد در داخل مدار قطب جنوب که اغلب از طریق دریا انجام می شوند.
۸- ۱۴- گردشگری مناسب Appropriate Tourism
گونه و مقیاسی از گردشگری که از نظر شرایط اقتصادی ، اجتماعی ، زیست محیطی و سایر جنبه ها برای یک منطقه مناسب دیده می شود .
۸-۱۵- گردشگری آبی Aquatic Tourism
۸-۱۶- گردشگری شمالگان Arctic Tourism
سفرها و بازدیدهایی از مقاصد واقع در داخل مدار قطب شمال ، در حال حاضر عمدتا در کانادا و اسکاندیناوی که دسترسی جادهای امکان پذیر است صورت می پذیرد .
۸-۱۷- گردشگری شهری City Tourism / Urban Tourism
۸-۱۸-گردشگری بومی Domestic Tourism
۸-۱۹- گردشگری قومی Ethnic Tourism
۸-۲۰- گردشگری صنعتی ( کارخانه ای ) Industrial Tourism /Factory Tourism
سفرها و بازدیدهای انجام شده از محل های کار مانند کارخانه های مواد غذایی و نساجی و … و حتی معادن و ایستگاههای تولید نیرو ، برای مشاهده فرایندهای تولید .
۸-۲۱- گردشگری روستایی ( مزرعه ای ) Rural Tourism / Farm Tourism
گردشگری در مقاصد حومه ی شهرها . گردشگری روستایی اغلب با گردشگری مزرعه شناخته می شود اما گردشگری روستایی مفهوم گسترده تری را شامل می شود که در برگیرنده مسیرهای ویژه طبیعت گردی ، مکانهای گردش دسته جمعی ، مراکز تفسیر و موزه های کشاورزی و مردم شناسی است .
۸-۲۲- گردشگری ورودی / داخلی Inbound Tourism / Internal Tourism
سفر و گردشگری به یک کشور توسط ساکنان سایر کشورها .
۸-۲۳- گردشگری بین المللی International Tourism
۸-۲۴- گردشگری تشویقی Incentive Tourism
سفر توسط کارمندان ، فروشندگان و یا نمایندگان و خانواده های انها که هزینه آن توسط شرکت یا موسسه تجاری به عنوان پاداش رسیدن به فروش مورد نظر و یا شایر اهداف و یا کارهای برجسته کارمندان و یا به عنوان محرکی در جهت رسیدن به اهداف اینده ، تقبل شده است .
۸-۲۵- گردشگری انبوه Mass Tourism
۸-۲۶-گردشگری ملی / خروجی National Tourism / Outbound tourism
گردشگری توسط ساکنین یک کشور به مقصد سایر کشورها .
۸-۲۷- گردشگری فضایی Space Tourism
۸-۲۸- گردشگری جوانان youth Tourism
۸- ۲۹- گردشگری پایدار sustainable tourism
برگرفته از مفهوم توسعه پایدار ، و به عنوان مدلی از توسعه اقتصادی است تا کیفیت زندگی مردم جامعه میزبان را بهبود بخشد ، تجربه ی نابی برای بازدید کننده به همراه داشته و کیفیت محیط زیست را حفظ نماید و اجرای آن هم بستگی به جوامع میزبان و هم بازدیدکنندگان دارد .
۸- ۳۰- گردشگری با هدف مشترک common interest tourism
گردشگری با هدف مشترک اغلب با اقامت طولانی مدت و استفاده محدود از تسهیلات و خدمات تجاری در محل مورد بازدید همراه است . مثل دیدار از دوستان و اقوام ، تحصیل و مذهب .